Hoạt động sản xuất công nghiệp tại nhiều tỉnh, thành đang là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí trầm trọng. Bởi vậy, kiểm soát ô nhiễm từ hoạt động này là việc làm cấp thiết hiện nay.
Sản xuất ống thép. (Ảnh minh họa. Nguồn: TTXVN).
Ô nhiễm từ nhiều ngành sản xuất công nghiệp
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, các ngành sản xuất công nghiệp tại Việt Nam rất đa dạng và thành phần khí thải vào môi trường cũng khác nhau. Điển hình như ngành khai thác và chế biến than. Đây là ngành có đặc thù, thải ra môi trường không khí một lượng lớn bụi TSP, PM10 và một số chất khác như: SO2, CO, CO2…
Báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy, hiện có khoảng 28 doanh nghiệp khai thác, chế biến nằm trong Tập đoàn Than khoáng sản. Tuy nhiên, chỉ có 75% doanh nghiệp có hệ thống xử lý bụi. Mặc dù, trong quá trình khai thác, sản xuất, vận chuyển, các doanh nghiệp đã thực hiện những biện pháp nhằm hạn chế gây ô nhiễm nhưng bụi và tiếng ồn vẫn ảnh hưởng xấu tới môi trường.
Báo cáo cũng cho thấy, thời gian qua ngành than đã có những bước đột phá cả về quy mô đầu tư cũng như tốc độ phát triển. Quy hoạch phát triển của ngành trong những năm tới cho thấy mức phát triển của ngành vẫn tiếp tục gia tăng. Tuy nhiên, việc quá chú trọng vào hiệu quả khai thác mà thiếu quan tâm đến các biện pháp nhằm bảo vệ môi trường đã và đang là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng đối với khu vực mỏ khai thác cũng như những vùng xung quanh.
Đối với ngành nhiệt điện, theo báo cáo của Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công thương), các nhà máy nhiệt điện đốt than phát thải ra môi trường không khí các loại khí như: CO, CO2, SO2, Nox… Tính riêng các nhà máy nhiệt điện tại miền Bắc mỗi năm tiêu thụ khoảng 1,5 triệu tấn than và thải vào môi trường không khí khoảng 20.000 tấn SO2; 8.000 tấn NOx, 4 triệu tấn CO2 và 5.000 tấn bụi…
Ngành sản xuất thép cũng thải ra môi trường không khí một lượng chất thải khá lớn. Ước tính, sản xuất 1 tấn thép sẽ thải ra 0,5 đến 1 tấn xỉ, 10.000 m3 khí thải, 100 kg bụi và rất nhiều các chất ô nhiễm như axít, kiềm, các nguyên tố hợp kim…
Theo đánh giá của các chuyên gia môi trường, hiện hầu hết các doanh nhgiệp sản xuất gang thép với công suất thấp hoặc các doanh nghiệp tư nhân chưa có hệ thống xử lý khí đạt yêu cầu là một trong những tác nhân gây ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng môi trường không khí.
Cùng với đó, các nhà máy luyện kim, xi măng, hoá chất, gạch, gốm sứ, thuỷ tinh, dệt nhuộm, ép nhựa, chế biến thực phẩm, đường cà phê, chè…cũng là những nơi gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Mặc dù các ngành này đều có các lò đốt sử dụng than, dầu, ga hoặc điện năng để tạo ra nhiệt độ cao trong quá trình sản xuất. Tuy nhiên, lượng nhiên liệu thật sự hữu ích thường chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số nhiên liệu bị đốt cháy. Điều này không những làm tăng giá thành sản phẩm của doanh nghiệp mà còn gây lãng phí tài nguyên và ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường và khí quyển.
Đầu tư cho công nghệ xử lý khí thải công nghiệp
Các chuyên gia môi trường cho rằng, quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, ngày càng có nhiều nhà máy, khu công nghiệp tập trung được xây dựng và đưa vào hoạt động tạo ra một khối lượng sản phẩm công nghiệp chiếm một tỉ trọng cao trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Bên cạnh đó, sản xuất công nghiệp đã gây nên nhiều ảnh hưởng xấu đến môi trường trong đó có môi trường không khí. Nếu không có biện pháp thích đáng thì môi trường nói chung và môi trường không khí nói riêng xung quanh các nhà máy, các khu công nghiệp tập trung sẽ đứng trước nguy cơ bị xấu đi trầm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, hoạt động sản xuất công nghiệp là một trong các nguồn chính gây ô nhiễm môi trường không khí ở Việt Nam. Theo các kết quả quan trắc, chất lượng môi trường không khí, điển hình là nồng độ bụi tại các khu sản xuất, khu công nghiệp vẫn không có chiều hướng suy giảm.
Bên cạnh đó, hoạt động quan trắc ở Việt Nam chủ yếu là hoạt động quan trắc bán tự động, lấy mẫu tại hiện trường và phân tích trong phòng thí nghiệm. Các chương trình quan trắc bán tự động của quốc gia và địa phương chỉ được thực hiện với tần suất thấp từ 2-6 lần/năm. Bởi vậy, việc kiểm soát ô nhiễm từ hoạt động sản xuất công nghiệp là rất khó.
Để giải quyết vấn đề trên, hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường đang yêu cầu các doanh nghiệp cần phải trú trọng đầu tư cho công nghệ xử lý khí thải công nghiệp thông qua việc sử dụng các công nghệ phù hợp với từng ngành sản xuất. Cùng với đó, Bộ cũng đang triển khai các hoạt động kiểm toán năng lượng trong các ngành công nghiệp, góp phần tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải các loại khí nhà kính; triển khai các chương trình, dự án về kiểm toán năng lượng và sản xuất sạch hơn.
Đồng thời, Bộ cũng yêu cầu các doanh nhgiệp cần phải đầu tư mạng lưới các trạm quan trắc môi trường không khí theo hướng tiên tiến, hiện đại và kiểm soát hạn chế các nguồn gây ô nhiễm bụi bằng việc: Tăng cường kiểm tra, giám sát các hoạt động sản xuất, ứng dụng các giải pháp sản xuất sạch hơn, đồng thời cần tuyên truyền nâng cao hơn nữa nhận thức của cộng đồng dân cư….
